Ниже приведены тексты для прочтения на адыгейском языке.

Ти Мыекъуапэ къэлэ дах. Ар урам зэнкӀабзэхэмкӀэ зэтеутыгъэ. Ахэмэ чъыг сатыр дахэхэр атетых. Тыдэ уплъагъэми урамхэр къабзэх. Мыекъуапэ икъыблэ лъэныкъокӀэ псыхъоу Шъхьэгуащэ речъэкӀы. Псыхъом ыкӀыбкӀэ мэз Ӏужъу зытет къушъхьэ лъагэхэр къалэм къышъхьарэплъэх. Зы бгъумкӀэ бгы  лъагэр къалэм рекӀокӀы, адрэбгъумкӀэ чӀыгур зэныбжь. А чӀыгу зэныбжьым унакӀэхэр бэу зэтетхэу щашӀых.

Заводхэр, фабрикхэр, еджапӀэ зэфэшъхьафхэр тикъалэ дэтых.

Мыекъуапэ  пчэгу дахэхэр иӀэх. Ахэр чъыг бырэбэ дахэхэм къагъэкӀэракӀэх. Ахэмэ цӀыфыбэмэ защагъэпсэфы, кӀэлэцӀыкӀухэм къащачъахьыныр якӀас. Мыекъуапэ дэсхэм якъалэ ашӀодах, шӀу алъэгъу, рэгушхох,  агъэдэхэным ренэу пылъых.

Кощбэе Пщымаф ытхыгъэм техыгъ

Адыгэ Республикэу тызэрысыр къэралыгъо рэхьат. Ар республикэ ныбжьыкӀэу щыт. Ау щытми ибыракъи, игерби, игимни, иконституции иӀэ хъугъэх. Тиреспубликэ къэралыгъуабзэхэу тӀу щагъэфеэдхэрэр - урысыбзэмрэ адыгабзэмрэ. Ахэмэ фитныгъэу яӀэхэр зэфэдэх. Адыгеир бай, кӀочӀэшху. Анахьэу къэзыгъэбаирэр чӀыгоу, мэзэу, лэжьыгъэу, былымэу иӀэхэмэ анэмыкӀэу цӀыф лъэпкъ зэфэшъхьафэу исхэмэ зэкъошныгъэу, зэзэгъыныгъэу азыфагу илъыр, аӀэ зэкӀэдзагъэу, зэдэӀужьхэу зэрэпсэухэрэр ары. Мыщ адыгэхэри, урысхэри, украинцэхэри, белорусхэри, армянхэри,  нэгъойхэри, грекхэри, болгархэри, грузинхэри, узбекхэри,  корейцэхэри, азербайджанхэри, ащ  анэмыкӀхэри  щэпсэух.  Ахэр  бзэ зэфэшъхьафыхэмкӀэ мэгущыӀэхэми,  шэнзекӀокӀэ зэфэшъхьафхэр яӀэхэми, якультурэхэмкӀэ  зэтекӀыхэми, зэрэлъытэх,  зэдэӀужьых, зэдаштэу Ӏоф зэдашӀэ. Ащ уегъэгушхо ыкӀи уегъэгушӀо.

Тиреспубликэ ис  цӀыфхэр зэкӀэ  зыфаехэр псаунхэу, лэжьэнхэу еджэнхэу, мамыр уашъом къыгъэгъунэхэу, ясабыйхэр апӀунэу, гъогу тэрэз тырагъэхьанэу амал яӀэ зэпытынэу ары. АщкӀэ кӀэщакӀоу афэхъурэр зэкъошныгъэр, зэдэӀужьыныр арыхэшъ, ахэр зэрагъэпытэным алъэкӀ  къэмынэу фэбанэх. Мамырныгъэр, зэкъошныгъэр агъэпытэнымкӀэ Адыгеим ис народхэми,  ащ апэ  итхэу  республикэр  зэзыщэхэрэми къадэхъурэри макӀэп. Дэеп ащ фэдэ хэгъэгум уисыныр, ущыпсэуныр.

Тикъуаджэ чылэшхоп, ау лэжьакӀоу дэсхэр зэдэӀужьхэу, ӀофшӀэныр шӀу алъэгъоу щыт. Ар псыхъоу Мартэ исэмэгубгъу лъэныкъо Ӏутэкъуагъэу щыс.  Игубгъэмэ уарыхьэмэ, ядэхагъэ, лэжьыгъэу къащыкӀырэмэ укъагъэгушӀо. Мартэ адырабгъукӀэ мэз гъэкӀыгъэ дахэу Ӏулъэшъуагъэм жьы  къабзэу  шъхьарытым зэхапшӀэу укъегъатхъэ, нахьыбэрэ ухэты пшӀоигъу.

Тикъуаджэ лэжьакӀоудахэкӀэ ыцӀэ аригъаӀоудэсыр макӀэп. Ахэр трактористых, былымахъох, шоферых, комбайнерых, чэмыщых, тутынышӀэх. Ащ ягъусэх  гъэсэныгъэ, сэнэхьат зэфэшъхьафхэр яӀэхэу къуаджэм идахэ  языгъаӀохэу чӀыпӀэ зэфэшъхьафхэм ащылажьэхэрэри. Ахэри шэмбэтым, ухьаумафэм къэкӀуагъэхэу чылэм иурамымэ защыплъэгъукӀэ, уагъэгушхо, уагъэгушӀо. Хэта икъуаджэу къыздэкӀыгъэр шӀу зымылъэгъурэр, ицӀыкӀугъо - иныбжьыкӀэгъу зыщыкӀуагъэр  шӀукӀэ  зыгу къэмыкӀырэр, ар   зынэгу кӀэмыт  зэпытыр,  игушӀуагъуи инэшхъэигъи дэзымыгощырэр.

Адыгэхэр анахь лъэпкъыжъхэу Кавказым исмэ ащыщых. Дунаим ахэр зэрэщашӀэхэрэр черкес. Ежьхэр адыгэкӀэ зэджэжьыгъэх. Кавказым ичӀыпӀэ дахэхэм ащэпсэух.

Сыд фэда ячӀыгухэр? Ахэр Кавказ къужъхьэтхым итемыр лъэныкъокӀэ къыщырагъажьэшъ, псыхъоу Пшызэ пэӀулъэшъогъэ гъэбэжъулъэ чӀыпӀэмэ анэсы. Непэ Адыгеем ичӀыгу инахьыбэр псыхъохэу Пшызэрэ Лабэрэ азыфагу илъ. Республикэм икъушъхьэхэр къыблэмкӀэ къикӀыхэу къокӀыпэм загъазэ, шыгуфхэу къэлъагъох къушъхьэхэу Шъэс, Ошъутен, Фыщт, Шыгугъушъ, Псышхъо. Ахэр зэготхэу дахэу рекӀокӀых. А къушъхьэхэмэ ялъэгагъэ метрэ минитӀу-минищым ехъу.

Мэзэу, чъыг дахэхэу Кавказ къушъхьэхэм къатекӀэхэрэм мэӀэшӀур къапехы, чъыгэу ащ хэтхэм узыфае псэуалъэхэр ахэпшӀыкӀын плъэкӀыщт. ЧӀыох шъолъырымэ къащэкӀых къумбылхэр, кӀаехэр, тфэйхэр, ланчъэхэр, псэйхэр.

Кавказым ипсыхъо анахь инмэ ащыщ Пшызэ. Ащ къухьэхэр щэзекӀох. Псыхъохэу Шъхьэгуащэ, Лабэ, Пщыщэ, Псэкъупсэ, Фэдз, Фарзэ япсы лъакъохэр Кавказ къушъхьэхэм яанахь лъэгапӀэхэм ателъ мылыжъхэм къащежьэх, Адыгеим игъэбэжъулъэ чӀыгумэ къарэчъэх.

УщыпсэункӀэ чӀыпӀэ дахэу, гъэбэжъулъэу зэрэщытыр арэу къычӀэкӀын, Адыгэ Республикэр псэупӀэкӀэ къыхэзыхырэм ыгу пымыкӀыжьэу егъэшӀэрэу къызкӀинэрэр.

Журналэу "Жъогъобын" къитхыгъ, 1994, N3

Тэ Кавказ тыщэпсэу. Тимэзхэр иных, шхъуантӀэх, къушъхьэхэр лъагэх, ашыгу осыр тизыбз. Къушъхьэхэм къячъэхы псыхъохэр. Мэз гъэхъунэхэм уцыр арыз.

Ау анахьэу тэ тызэрыгушхорэр тизаповедник ары. Тизаповедник чӀыпӀэшхо еубыты. Заповедникым инахьыбэр мэзы. Мэзым хэтых чъыг ин дэдэхэр. Елкэ чъыг лъэпкъэу пихтакӀэ заджэхэрэм метрэ шъэныкъо федиз ялъэгагъ. Ахэмэ илъэс шъитфым ехъу зыныбжьыхэри ахэтых. ЧӀыпӀэ пэпчъ итеплъэ зэфэдэп. Мэзым хэтых чъыгаехэр, шхъомчхэр, мые ыкӀи къужъ чъыг зэфэшъхьафхэр.

Заповедникым игубгъохэм уц зэфэшъхьафхэр арытых. Гъэмафэрэ уцым къэгъагъэ зэфэшъхьафхэр къапэкӀэх. Губгъор дэхэ дэдэ мэхъу. Заповедникым имэз хэсых къохэр, мышъэхэр, шъыхьэхэр, пчэнхэр, баджэхэр, тхьакӀумкӀыхьэхэр, нэмыкӀ псэушъхьэхэри. Мэзэу тиӀэхэм бзыу зэфэшъхьафыбэхэри ахэсых.

Ащ фэдэ заповедникэу тикъэралыгъо пшӀыкӀутӀу ит.

Дунаеу тыкъэзыуцухьэрэм икъэухъумэн зы Ӏахьэу хахьэх заповедникхэри. Джары ахэр къызыкӀагъэгъунэхэрэр.

Заповедникым икъэухъумэн пылъых географхэр, ботаникхэр, зоологхэр, шакӀохэр ыкӀи нэмыкӀыбэхэр.

Дунаеу тыкъэзыуцухьэрэр шӀэх дэдэу зэщыбгъэкъон плъэкӀыщт. Уфэмысакъэу ар зэщыбгъакъомэ, зэкӀэ джы дахэ тӀоу тлъэгъурэ мэзхэр, къушъхьэхэр, псыхъохэр, уцхэр кӀодыщтых, сыда пӀомэ ахэр зэкӀэ зэпхыгъэх.

ГутӀэ Саниет ытхыгъэм техыгъ

Ощх чъыӀэм, зылъэгъурэм ыгъэшӀагъоу, ос цӀынэр щэджэгъоужмэ адэжь къыхьыгъ. Сыхьат зытӀум тхьэпэ пытэкъугъо имыфэгъэ чъыгхэр осым зэлъибгъагъэ. ШӀуцӀэгъакӀэр дунаим темытыжьэу, тыдэ уплъагъэми фыжьыбз. ОшӀэ-дэмышӀэу, къызэрежьагъэм фэдэу, осыр теужьыгъ, бжыхьэ тыгъэри жьыбгъэм зэрифэрэ пщэ пытхъафэмэ къакъоплъыгъ.

Хыжьым ос цӀынэу къыхьыгъэр текӀи, мэфэ ошӀукӀэ дунаим зыкъызэблихъужьыгъ. ЧӀым пахъэу къыхихыщтыгъэми, тыгъэнапэм укъигъэфабэу, бжыхьэгоу зэрэщытыр пщыгъупшэу тыгъэр къепсы.

МэщбэшӀэ Исхьакъ

ШакӀохэр зэкӀэ пӀоми хъунэу апэрэ осым ашӀуабэ дашӀэу ежэх. АшӀэ ос телъы зыхъукӀэ лэучэцӀымэ ауж пфынкӀэ, ахэр зыдэщыӀэр къэбгъотынымкӀэ лъэшэу нахь псынкӀэ зэрэхъурэр. Ары Пщымафэ ятэу Исмахьилэ пчэдыжьым жьэу унэм къызекӀым осым чӀыгур зэфэдэу зэлъибгъагъэу зелъэгъум зыкӀэгушӀуагъэр.

ПсынкӀэу шакӀо зэрэкӀощтым зыфигъэхьазырыныр ригъэжьагъ: хьэр ыгъэшхагъ, шкончыр ыкӀи щэпхъыхэр зы чӀыпӀэ ышӀыгъэх, Пщымафи елбэтэу къыгъэущыгъ, шакӀо зэрэкӀощтыхэр риӀуагъ.

ГушӀом хэтэу кӀалэм гуӀэзэ зитхьакӀыгъ, ихьап-щыпыхэу ищыкӀагъэхэр ыгъэхьазырыгъэх, шхончыри патронхэри къы- штагъэх.

Ятэрэ ежьырырэ зэгъусэхэу хьэр ауж итэу Ӏэгум къыдэкӀыхи губгъэ лъэныкъом фаузэнкӀыгъ.

Дунаир дэхагъэ: тыдэ уплъагъэми фыжьыгъэ, чъыгыхэм сэхъым сурэт зэфэшъхьаф дахэу апишӀахьыгъэмэ уяплъы зэпыты пшӀоигъуагъ. Ау шакӀохэмэ ахэр ашӀоӀофыгъэп, нахьыбэу анаӀэ зытетэу зылъыплъэщтыгъэхэр лэучыцӀ ужхэр ары. Ары шъхьае шъофым осы къесыгъакӀэ зыхъукӀэ мэзым лэучэцӀыхэр нахь щэхъыех. ШакӀомэ ар дэгъоу ашӀэти, мэзым псынкӀэу екӀугъэх.

Къызесырэ ужым апэу къежьэрэмэ ащыщ бэджэжъыер. Ащ ыуж гъэхъунэ цӀыкӀухэр зэпичыгъэу алъэгъугъ. Ужым игъэпсыкӀэкӀэ ар цыгъомэ зэряшэрэр пшӀэнэу щытыгъ ыкӀи зэрэужыжъэри гъуащэщтыгъэп: хьэми ары зыкӀимыштагъэри.

Бэджэжъыем ыуж зэрафэзэ, ошӀэ-дэмышӀэу тхьакӀумкӀыхьэ цӀыкӀур пхъэчыпэ зэхэлъхэм къахэлъэтыгъ. Хьэм гуӀэзэ ащ ыуж зыридзагъ. Бэрэ пэмытэу къыригъэгъэзагъ. ТхьакӀумкӀыхьэр ыуж къырэкӀожьы. Юалэм ыпэ ар къифи еуагъ, ау ӀэкӀэкӀыгъ, тыригъэфагъэп. "А сикъощэ тхьамыкӀ, а къаорэр кӀалэр арэп, лӀыжъыр ары нахь" ыӀозэ щэр лъэбыщэм лъитӀупщыгъ. Цыхэр къыхыригъэхыгъ, ежьыри лӀыжъым ыпашъхьэ укӀорэеу къифагъ. Джащ фэдэу апэрэ осым шакӀохэр ыгъэгушӀуагъэх.

Коцым иупкӀэн, икъищыжьын хьазырэу гъунэм зынагъэсым, ӀонэкӀо машинэжъэу ерагъэу агъэцэкӀэжьыгъэр атӀупщыгъ. Ащ чэщи мафи ӀофшӀэныр зэпигъаорэп. КӀэлакӀэхэмкӀэ, унагъо зыпымылъ бзылъфыгъэхэмкӀэ чэщ сменэм тыфагъэзагъ. Кущыкуи сэри анахь чӀыпӀэ къиным - оарабаным Ӏутхэм тахэфагъ. Сыхьатыпэ гъэпсэфыгъоу къыхэкӀырэм нэмыкӀыкӀэ, чэщ реным укъызэплъэкӀынэу уахътэ къыхэкӀирэп: "шӀэх, шӀэх" аӀо зэпыт коц бганэр барабаным дэзылъхьэрэ нэбгыритӀумэ. Кущыкурэ сэрырэ тэгуӀэми, кӀочӀэгъу тыфэхъурэп. ТӀэкӀу зэрэзэпыоу, ӀонэкӀо машинэми ӀофшӀэн къызэрэщэкӀэу, ымакъэкӀэ къешӀэ машинистым. Ащ пэпчъ къэкӀошъ къытэцӀацӀэ. Ар Ӏофыжьа, сапэу ӀонэкӀо машинэм къыпыутысыкӀырэр Ӏушъхьэм къырелъасэшъ тетхьалэ. ПкӀантӀэу къытэчэхырэм ар зэфэдэкӀэ къепкӀышъ, ткӀышъо егъэбжьыбжьы.

Ар анахьэу зызэхатшӀэрэр мэфэ сменэр къэсэу ӀофшӀапӀэм тыкъызыкӀыжьырэр ары. ШъохъотӀыхъо хъугъэм фэдэу зэкӀэми тызэтӀэхъужьэу къэтэублэ. КӀо, тинасыпкӀэ псыхъор благъэ. Ащ зэ зычӀэдгъаоу, сэпэ купыр зытырилъэсыкӀырэм, чэщ реным Ӏоф зэрэтшӀагъэри тщэгъэгъупшэжьы.

Пэнэшъу Сэфэр

Ащ укӀыгъоу чэщыкӀи мафэкӀи сыхьатыпэ гъэпсэф щыӀэп. Аужыпкъэм шхэн зыхъукӀэ минут заулэрэ тракторыр зэрэщытыщтыр ыгу къео. Джары ащ кӀыгъунхэкӀэ зыкӀыфэмыехэр.

МыгъучӀымэ ащ фэдэ цӀыф слъэгъугъэп. Игъусэгъэ трактористыр фронтым защагъэр тхьэмэфитӀум къехъугъэшъ, изакъоу чэщи мафи тракторым тес. Нэфшъагъом сыхьатитӀу горэм чъыемэ регъэкъу. ЕтӀани мыкъутэжьын трактормэ сшӀэрэп зытесыр, фэдэ слъэгъугъэп; адрэ тракторхэр "пыф-сыф" рагъаӀозэ бэрэ къэуцух, афызэхэмыгъэнэжьэу сыхьат фэдизрэ пылъхэри къахэкӀы. Рэмэзанэ итрактор къызэтеуцуахэрэп.

Кущыкуи сэри инэу къытфэраз Рэмэзанэ. Игъом ӀофшӀэным тыкъемыкӀуалӀэу къыхэкӀырэп. АнахьтыпшъыгъэкӀи етычъыетшӀоигъокӀи тытхьаусхэузэхедгъэхырэп. Зэхязгъэхына, гъусэ сыфашӀыгъакӀэу, иӀофшӀакӀи ащ фэдизэу сыщымыгъуазэу " Рэмэзан, чъыем сыригъэзыгъ, зы сыхьат горэм зытегъэгъэпсэфыба", зесэӀом къысиӀогъагъэр сщыгъупшэу къыхэмыкӀы-рэмэ.

А ШӀуцӀэ, зыщымыгъэгъупш тэри ятӀонэрэ фронт тызэрэӀутыр. Хьалыгъури винтовкэм ычӀыпӀ. ЧъыӀи уаии ямыӀэу мэзэ пчъагъэ хъугъэу окопхэм адэсхэу лъыпсыр зыгъачъэу заохэрэм "тычъые тшӀоигъу" аӀоу фронтыр къабгынэрэп.

Пэнэшъу Сэфэр

"ГъогурыкӀор гъогу тенэрэп" аӀуагъэми, сыхьатитӀум ехъугъэу зыдежьагъэм Саидэ нэсын ылъэкӀыщтыгъэп. Автобусхэм язэпыугъон фае, къэлъагъохэрэп. Машинэ псынкӀэхэр арых блэлъэтыхэрэр. Ахэмэ ыӀэ афиӀэтырэп: уизакъоу зыщыщ умышӀэрэм удитӀысхьэ хъуна. Загъорэ гъуахъохэу машинэшхохэр блэчъыщтыгъэх. Жьэу ахэмэ къапыкӀырэм иджэнэ ӀэпакӀэ зырихьыжьэкӀэ, Саидэ гуӀэзэ ыгъэӀэсэжьыщтыгъэ.

Пшъашъэр гумэкӀэу зэрэщытым гу лъытэгъоягъэп. Ар зэхишӀэу шӀу щэхъу ыгу имылъэу машинэр къыфэзыгъэуцугъи къахэкӀыгъ, ау хъулъфыгъэ шъхьэзакъом дитӀысхьаныр рикугъэп. "ЦыхьэшӀэгъоу щымытым уизакъоу удимытӀысхь" - янэ къызыриӀогъагъэм щэгъэжьагъэу а унашъоу къыфашӀыгъэм дэхыщтыгъэп.

Къуекъо Асфар

А бжыхьэр бжыхьэ шӀэгъуагъ... Мыекъопэ лъэныкъо ащ фэдэ бжыхьэхэр щымакӀэп, ау мыр джы нэсы сщыгъупшэжьырэп... Чэщырэ чъыӀэтэгъэ хьазырыгъ, пиджак пӀонэкӀыр мэкӀаӀоу, ау тыгъэр къызэрэкъокӀэу фабэри къытеощтыгъэ. ТхьэмэфитӀум къазфагу зэ къещхыгъэп, загъорэ къыхидзыщтыгъэ ныӀэп.

Паркым укӀоу узеплъыкӀэ, тыгъамэр къиоу кӀэишхом уеплъэ... Псыри псыжьэп, ари угу къео, ау узыплъаӀокӀэ, пщагъом хэт къушъхьэхэр, ащ атет мэзхэр олъэгъу, загъорэ, пчэдыжьыпэрэ чыжьэу-чыжьэу щыӀэ къушъхьэхэри къэблагъэх - джарэу бжыхьэжьыр къабзэ къэхъу, гъэ сапэр зытетыкӀэ.

Джащ фэдэ бжыхьэ фабэм хэпхыжьырэр ары узыгъэфабэу къэкӀорэ гъатхэ нэс угу ибгъэлъыщтыр. Ащ фэдэ гухэлъ сиӀэу, Мыекъуапэ сыдэкӀи мэзым сыкӀуагъ, псыхъо цӀыкӀоу кӀэим рычъэрэм сыкъеплъыгъ.

Еутых Аскэр

Андырхъое Хъусен ицӀыкӀугъом шегъэжьагъэу шъхьэкӀэфэшхо хэлъэу зекӀощтыгъэ. Хъупхъэу, чанэу, нэутхэу Ӏофхэм ахэлажьэщтыгъэ.

Хъусен литературэр шӀу ылъэгъущтыгъэ, тхылъыбэмэ яджэщтыгъэ. Пшысэхэм, орэдыжъхэм ядэӀуныр, зэхихыгъэхэр ӀупкӀэу иныбджэгъухэм къафиӀотэжьыныр икӀэсагъ. КъыӀотэжьы зыхъукӀэ ежь къыугупшысыгъэу хэгъэхъо гъэшӀэгъонхэр пшысэхэм афишӀыщтыгъэ. Псыхъом, чъыгым, жъуагъохэм, бзыухэм, нэмыкӀырэ пкъыгъохэм афэгъахьыгъэу хъугъэ-шӀэгъэ зэфэшъхьафхэм яхьылӀагъэу стиххэр ыусыщтыгъэх. Школ ублапӀэм щеджэзэ стих тхыныр ригъажьи, зэпымыоу Ӏоф зыдишӀэжьызэ усэным икъолайхэр къызыӀэкӀигъэхьагъэх, поэт гъэнэфагъэ хъугъэ.

Тихэгъэгу шӀулъэгъу инэу фыриӀэр, ар къыухъумэным сыдигъокӀи зэрэфэхьазырыр истиххэм Хъусен къащиӀощтыгъэ. Заор къызежьэм ар пыим ебэнынэу кӀуагъэ. Фашистмэ ар гъэрэу аубытынэ укъызаухъурэим, гранатхэр къыгъаохи ежьыри хэкӀодагъ, фашистхэри зыдихьыжьыгъэх.

ЛӀыгъэу зэрихьагъэм пае Андрыхъое Хъусен Советскэ Союзым и Шыхъужъ щытхъуцӀэр къыфагъэшъошагъ.

Шъхьэлэхъо Абу ытхыгъэм техыгъ

Стихи

Ныбджэгъу шъыпкъэ къысфэхъугъэу
Тхылъы Ӏушыр гъусэ сэшӀы.
Ныбджэгъу кӀасэу сэшӀы.
Непэ сиӀэм - ар пэсэшӀы.

Тхылъым сыгукӀэ сызфищагъэу
Семызэщэу ренэу седжэ,
Седжэ къэсми, гъэнэфагъэу,
Сыдэгъунэу ар къысаджэ.

Ащ сыдигъуи сегъэгъуазэ,
Сиакъылы къыхегъахъо
Сыдрэ мафи сегъэразэ -
Гъусэ гупсэ сэ къысфэхъу.

Цуякъо Джахьфар

Ным игущыӀэ
Анахь гуӀэт.

Ным игущыӀэ
Анахь лъэӀэт.

Джары Родинэр
Ным зыкӀыфэдэр.

Ным игущыӀэ
ТэрыкӀэ зафэ.

Тыгу зыфаем
Къытырегъафэ.

Фэдэ къэхъугъэп
Ным игущыӀэ.

Тыгъэнэбзыеу
Тыгу къытеӀэ.

Бэрэ тиӀэнэу
ӀаплӀ етэщэкӀы.

Непэ мэфэкӀышъ,
Ным тыпэгъокӀы.

Нэхэе  Руслъан

СыдигъокӀи жъыгъэр тэгъэлъапӀэ,
Ащ къытиӀорэм тынчэу тедэӀу,
Тыфэтэджышъ ичӀыпӀэ етэт,
Ащ цӀыфыгъэ дызетхьэу тэлъыт.

Тибзылъфыгъэ шъхьэкӀафэ фэтэшӀ,
ИшӀушӀагъэ дунаем зэлъешӀ.
Тиорэд зерэӀэт,
Хэбзэ дахэу тэ тиӀэр джащ фэд.

ХьакӀэр къихьэмэ тыфэнэгушӀу,
АнахьышӀур ащ тэ етэпэс:
Зэтэгъафэ ащ пае ӀэнэшӀу -
Чэтылыбжьэм щыгъу - пӀастэ игъус.

Сэнэпс ӀэшӀур хьазырэу лъэхэт,
Ащ зыфаер бысымэу егъот.
Тиорэд зерэӀэт,
Хэбзэ дахэу тэ тиӀэр джащ фэд.

Унэ шӀыгъом шӀыхьафым тэ текӀу,
Зэрэчылэу ишӀуагъэ къегъакӀу.
О уизакъомэ пкъэур онтэгъу,
УзэдеӀэмэ къэӀэтыгъошӀу.

Узэгъусэмэ Ӏофыр чэфыгъу,
ЗэдеӀэжьыр тэ шэнэу тфэхъу.
Тиорэд зэреӀэт,
Хэбзэ дахэу тэ тиӀэр джащ фэд.

Сабый уиӀэмэ, ар бэу гухахъу,
Къызыфэхъурэм хьаблэр фэхъохъу:
ГъэшӀэ кӀахьэу, насыпышӀоу орэхъу,
Сабый цӀыкӀуми чъыг фагъэтӀысхь.

Къушъэ лъапэм орэдыр щаус,
ӀофышӀэныр икӀасэу агъас.
Тиорэд зэреӀэт,
Хэбзэ дахэу тэ тиӀэр джащ фэд.

Жэнэ Къырымыз

Жьэу пчэдыжьым сыкъэтэджын,
Унэр дахэу зэӀэсхын,
Хьакум машӀо исшӀыхьан,
Щалъэм изэу псы къэсхьын,
Пшъэшъэ хъупхъ язгъэӀон,
Сэ синанэ згъэгушӀон.

Къэгъагъ куашэр къэспкӀыхьан,
Чъыгы цӀыкӀур къэстӀыхьан,
Тиурами згъэдэхэн,
Тищагушхуи згъэкъэбзэн,
Пшъэшъэ хъупхъ язгъэӀон,
Сэ синанэ згъэгушӀон.

Мырзэ Дз.

Гъэтхэпэ мазэшъ, чэфыгъу,
Гъэтхамэ къэугъэшъ, гушӀуагъу.
Ос фыжьым щагур ебгынэ,
Губгъори мары къэпцӀанэ.
Псыхъом телъ мылыр къэчагъ.
Ощхыци къыхидзы фежьагъ.
Огури нахь къызэкхы.
Псы ткӀопсыр мылмэ къапэзы,
Мэзым джы осыр зытыредзы.

Жэнэ Къырымыз

Гъатхэм идэхэгъум,
ЧӀыгум икӀэлэгъум
Къэгъагъыр къытфехьышъ
Маир къытфыкъокӀы.

ЗэкӀэ мы дунаир
Тыгъэм къегъэшӀэты,
ЗэкӀэ чӀыгу хъураер
Маим зэлъеӀэты,

Тыди тихэгъэгу
ГушӀуагъор щэзекӀо,
МэфэкӀым ипчэгу
Щэчэфы лэжьакӀор.

Бзыур къэкӀожьыгъэшъ
Мэзышъхьэр къегъаджэ,
Чылэр къэкӀэжьыгъэшъ
Гъэбэжъур къытэджэ.

Пэрэныкъо Мурат

ЖъонакӀом е лэжьакӀоу лэжьыгъэ Ӏузыхыжьырэм урихьылӀэмэ еоӀо:
- Гъэбэжъу огъот!

Мэлахъом е Ӏахъом уӀукӀэмэ еоӀо:
- Бахъу апщы!

Гъогу техьагъэм уфэзымэ еоӀо:
- Гъогумафэ утэхь!

ГъогурыкӀом уфэзымэ еоӀо:
- Гъогумаф!

Сымаджэм уфэзымэ еоӀо:
- ПсынкӀэ тхьэм пфешӀ!

Сымэджэ тэджыжьыгъакӀэм уфэзымэ еоӀо:
- ШӀуфежьэжь!

Щыфыр, хьакӀэр ежьэжьымэ, екӀыжьымэ еоӀо е къыуеӀо:
- ХъяркӀэ!

Чэщым унагъом укъекӀыжьымэ пӀощтыр:
- Чэщ рэхьат къышъокӀу!

ЦӀыфым шӀу къыдэхъунэу уфаемэ епӀощтыр:
- Гъэтхэпэ мафэ техьащтымэ ащыщ охъу!

ЗыпхъудэкӀуагъэмэ афэгушӀохэ зыхъукӀэ араӀо:
- Лъэпэ мафэ изыдзыгъэмэ ащыщы тхьэ ешӀ!

ЩыгъыныкӀэ къэзыщэфыгъэм раӀорэр:
- Мафэ пфэхъуӀ

Былым къызыхэхъуагъэм раӀо:
- Огъурылы тхьэ ешӀ!
- Бэгъонэу къесэӀуалӀэ!

Гъыщ Нухь

Тэ еджапӀэу тызычӀэсыр
Гъэсэныгъэм икъежьапӀ,
ШӀу тэлъэгъу, тигонэс ар,
ГъэшӀэ лъагъор щытилъапӀ
Тыгъэ нэфыр къытфыщепсы,
Тпсэ зыхэлъыр тиеджапӀ
Тпсэ зыхэлъэу тиеджапӀэ
ШӀэныгъэшӀур щытэгъот,
ШӀу тэлъэгъу, тэгъэлъапӀэ,
Гъогу мафэм тыщытет.
ШӀум тыфищэу гъэшӀэ лъагъом,
ШӀэныгъэшӀур тӀэ къихьан,
КъытфэшӀэтэу дышъэ жъуагъор
Гугъэм ишӀур щызетхьан,
Мафэ къэси тигушӀуагъоу,
Гъогу мафэ тытехьан.
Тпсэ зыхэлъэу тиеджапӀэ
Гугъэ нэфым тэ тыфещ,
ШӀу тэлъэгъу, тэгъэлъапӀэ,
Гъогу мафэм тытырещ!

Бэрэтэрэ Хьамид

Тыгъэр, укъыкъомыкӀэу зыщыӀ.
ИлъэсыкӀэмкӀэ
Къэсымыухыгъэр сигущыӀ.
Тыгъэр,
УкъыкъомыкӀэу зыщыӀ...
"Илъэсыжъыр" - тэӀошъ,
ИкӀырэ илъэсыр
ТэгъэкӀотэжьы.
Ащ игъэхъагъи,
Ащ ишӀушӀагъэхэри
Тыгу къэкӀыжьы.
Ащ ижьы стыри,
Ижьы гугъатхъи
ТыгуӀэу
Зэ зыӀутэщэжьы...
Тыгъэр, укъыкъомыкӀэу зыщыӀ.
ИлъэсыжъымкӀэ
Къэсымыухыгъэр сигущыӀ.
Илъэсыжъым
КъыкӀугъэ гъогур
МымакӀ,
Ащ икӀыхьагъэ
Пэсэрэ гъишъэмэ атекӀ.
Ащ икӀыхьагъэ
Ижъырэ лӀэшӀэгъум
ПеӀэн.
Ащ ишӀушӀагъэхэр
ГъэшӀэрэ тхыдэу
ТиӀэн...

Тыгъэр, укъыкъомыкӀэу зыщыӀ.
ИлъэсыжъымкӀэ
Къэсымыухыгъэр сигущыӀ.
СичӀыгукӀэ сыплъэмэ,
МэфэкӀыр
Нэфылъэу щэшэплъы.
НэгушӀоу
Сыгушхоу
ОшъогумкӀэ сэплъэ...
ИлъэсыкӀэ тыгъэр!
Шъхьафиты усэшӀы -
КъыкъокӀ!

ЯхъулӀэ Сэфэр

Адыгабзэ