КъебэкӀрэ степеныр

1. Грамматикэ тӀэкӀу. Немного грамматики.

Превосходная степень (къебэкӀырэ степеныр) качественных прилагательных и наречий образа действия образуется следующими способами:

1. К корню прилагательного или наречия прибавляется один из суффиксов: -бз, -пс, -жъый. Например:

Сыд фэд? Сыдэущтэу?
шъабэ — мягкий шъэбабз - очень мягкий
шъабэу — мягко шъэбабзэу — очень мягко
Хьалыгъу шъабэ къэсщэфыгъ. Пшъэшъэ шӀыкӀашӀор шъабэу мэгущыӀэ.
Нэнэжъ хьалыгъу шъэбабзэ ыгъэжъагъ. Хирургыр шъэбабзэу мэӀабэ (двигает руками).
кӀэ — новый кӀэу — по-новому
кӀэпсы - совершенно новый кӀэпсэу - совершенно по-новому
Сиджанэ кӀэ. Сиджанэ кӀэпсы. Типартхэр агъэлагъэх. Ахэр кӀэу къэлъагъох (выглядят). (Ахэр кӀэпсэу къэлъагъох.)
цӀыкӀу — маленький цӀыкӀоу - тихо
цӀыкӀужъый - совсем маленький цӀыкӀужъыеу - очень тихо
Цуакъэр сфэцӀыкӀу. Цуакъэр сфэцӀыкӀужъый. Сымаджэр цӀыкӀоу къэгущыӀэ. Сымаджэр цӀыкӀужъыеу къэгущыӀэ.

2.

а) после прилагательного или наречия ставится слово дэд;

б) перед прилагательным или наречием ставится слово анахь, а после них - слово дэд (дэдэу). Например:

Сыд фэд? Сыдэущтэу?
дэгъу - хороший дэгъоу — хорошо
дэгъу дэд - очень хороший дэгъу дэдэу - очень хорошо
анахь дэгъу дэд - самый лучший анахь дэгъу дэдэу - лучше всех
Заремэ пшъэшъэ дэгъу. Заремэ дэгъоу еджэ.
Заремэ пшъэшъэ дэгъу дэд. Заремэ дэгъу дэдэу еджэ.
Заремэ зэкӀэмэ анахь пшъэшъэ дэгъу дэд. Заремэ зэкӀэмэ анахь дэгъу дэдэу еджэ.

2. Къэтыгъэ гущыӀэхэр хэтхэу гущыӀэухыгъэхэр зэхэгъэуцох. Составь предложения с данными словами.

Къабзэ, нахь къабз, нахьи нахь къабз, къэбзэ дэд, анахь къэбзэ дэд, къабзэу, нахь къабзэу, нахьи нахь къабзэу, къэбзэ дэдэу, анахь къэбзэ дэдэу.


3. Пшъэшъэжъыемэ ашӀэрэм еплъ. Ахэмэ цӀэхэр афэусых. Рассмотри, чем заняты девочки. Дай им имена.

УпчӀэмэ джэуапхэр къятыжьых.

  1. Сыда пшъашъэмэ ашӀэрэр? 
  2. Хэт сыдэущтэу тхьацур ыфыра? (Кто как раскатывает тесто?)

Джэуапхэр къызхэпхыщтыр:

  1. ... тхьацур пӀуакӀэу ефы.
  2. Пшъашъэмэ тхьацу афы.
  3. ... нахь пӀуакӀэу тхьацур ефы.
  4. ... анахь пӀокӀэ дэдэу тхьацур ефы.

4. Едж, зэгъашӀэ.

тхьацур ефы - раскатывает тесто

  • Сэ тхьацур сэфы (сфыгъэ, сфыщт).
  • О тхьацур офы (пфыгъэ, пфыщт).
  • Ащ тхьацур ефы (ыфыгъ, ыфыщт).
  • Тэ тхьацур тэфы (тфыгъэ, тфыщт).
  • Шъо тхьацур шъофы (шъуфыгъэ, шъуфыщт).
  • Ахэмэ тхьацур афы (афыгъ, афыщт).

5. Къедж, къызэдзэкӀ. ПлъышъуацӀэхэмрэ наречиехэмрэ къыхэтхыкӀых. Прочитай, переведи. Выпиши прилагательные и наречия.

  1. Сянэ сэщ нахьи нахь дэгъоу тхьацур ефы. Сянэ дэгъу дэдэу тхьацур ефы.
  2. Клоуным иджанэ къолэн. Клоуным ынэгу къолэнэу гъэлагъэ. Клоуным ынэгу къолэн дэдэу гъэлагъэ. Клоуным ынэгу къолэныбзэу гъэлагъэ.
  3. Сэ адыгабзэкӀэ дэгъоу сэгущыӀэ. Толик сэщ нахьи нахь дэгъоу адыгабзэкӀэ мэгущыӀэ. Кристинэ дэгъу дэдэу адыгабзэкӀэ мэгущыӀэ. ТикӀэлэегъаджэ зэкӀэми анахь дэгъоу адыгабзэкӀэ мэгущыӀэ.
  4. Ланчъэм ытхьапэхэр гъожьых. Пхъэфым ытхьапэхэр гъожьыбзэх.

Уроки и упражнения